In 2024 is het 75 jaar geleden dat HTM de eerste PCC-tram in Den Haag in gebruik neemt. Dit iconische voertuig neemt 45 jaar lang een belangrijke plek in het Haagse straatbeeld in. Sinds 2018 zet het Haags Openbaar Vervoer Museum PCC’s in de zomer in als ‘hop on-hop of tram’ en rijden ze weer door de stad. Historicus en journalist Maurits van den Toorn schrijft over de geschiedenis van verkeer en vervoer in Nederland en vertelt op 19 februari in de Centrale Bibliotheek aan het Spui in Den Haag in een lunchlezing over de geschiedenis van de Haagse PCC’s.

De oorlog en keuze voor een Amerikaans ontwerp

In de jaren dertig van de twintigste eeuw laat de Amerikaanse vereniging van tramdirecteuren een nieuw type tram ontwerpen. Dit resulteert in de PCC (Presidents’ Conference Committee car).
De HTM heeft het, net als vele andere trambedrijven in Nederland, in de Tweede Wereldoorlog niet makkelijk. De toestand van het wagenpark verslechtert door overbelasting en gebrekkig onderhoud. Bovendien wordt een deel van het trammaterieel door de Duitse bezetters gevorderd en in andere landen ingezet. Na de bevrijding wordt veel gevorderd materieel teruggevonden en gerepatrieerd, maar een aantal trams moet door onherstelbare schade of vermissing afgeschreven worden. Pal na de oorlog bestelt de HTM in Utrecht een aantal trams. Het bedrijf besluit eind jaren veertig om niet verder te gaan met de Utrechtse trams, maar over te stappen op het Amerikaanse PCC-totaalconcept.

Herkomst en bouw Haagse PCC tramstellen

De eerste twee Haagse PCC trams worden gebouwd in Brugge vanuit bouwpakketten uit de Verenigde Staten. Ze worden aangepast aan de eisen van de HTM. Zo worden bijvoorbeeld de wagenbakken smaller en korter gemaakt. De Haagse PCC’s zijn eenrichtingsvoertuigen. Ze kunnen alleen ingezet worden op lijnen die bij de eindpunten een keerlus of keerdriehoek hebben. In juli 1949 arriveert de eerste PCC-tram in Den Haag. Uiteindelijk komen er 234 van deze trams in Den Haag, die met hun efficiënte eenmansbediening zonder twijfel hebben gezorgd voor het voortbestaan van het Haagse tramnet. De laatste wordt op 1 juli 1993 buiten dienst gesteld.

Maurits van den Toorn

Maurits van den Toorn is historicus en journalist. Hij schrijft voor diverse vak- en hobbybladen en websites en is een van de auteurs van het Tramjaarboek dat sinds 1979 verschijnt bij uitgeverij De Alk. Ook is hij medewerker van het Haags Openbaar Vervoer Museum.

Reserveer een plek voor de lezing in de Haagse Centrale Bibliotheek: Podium B aan het Spui op 19 februari om 12.30 uur HIER!!!